انتخاب گردشگران در آستانه نوروز؛
معرفی برخی جاذبههای گردشگری مانه و سملقان
اترک/ وحدانی: مانه در زبان فارسی معنای خانه و اثاث البیت را میدهد که احتمالاً به علت ماندگاری عدهای در این منطقه این کلمه بر همین منطقه اطلاق شده و اقوام ماندگار معنای خانه و محل زندگیشان را از آن استنباط میکردهاند «مان» در زبان کردی نیز همان معنای ماندن را میدهد و احتمال قریب به یقین کسانی که در اینجا موطن یافتهاند، کرد بودهاند. ظن دیگر آن است که چون این منطقه نقطه مرزی بین اکراد و ترکها بوده و اکراد به نوعی نقش دفاع را در این منطقه داشتهاند و همچنین وجود موانع و گردنههای صعبالعبور علت اطلاق این واژه بر این منطقه بودهاست زیرا «مان» در زبان کردی معنای مانع فارسی را نیز میدهد. سملقان بر گرفته شده از واژه اصیل فارسی سنگان است. سمنگان در فارسی معنای سرزمین چمن و گل را میدهد. وجود شایعهای در افواه عموم مبنی بر اینکه تهمینه مادر سهراب و همسر رستم قهرمان داستانهای ملی ایرانیان از این منطقه میباشند بر اهمیت موضوع میافزاید. در این باب که تهمینه و سهراب از سمنگان بودهاند هیچ شک و شبههای وجود ندارد اما باید یادآور شد که وجود شهرهای سمنگان به تعداد زیاد در خراسان قدیم این امر را برای محققان مشکل نموده است. با تسخیر ایران به دست اعراب مسلمان و تأثیر آنان بر زبان فارسی سمنگان به سمنجان تغییر یافت. در قرون اولیه اسلامی سمنجان در میان مردم متداول بوده با نفوذ و تسلط ترکان بر ایران سمنجان به سملقان تغییر یافت. سملقان نیز در زبان فارسی معنای سرزمین چمن و گل سرخ را میدهد که با توجه به وجود دشتهای پوشیده از شقایق و لالههای وحشی که در قدیم الایام بهمراتب بیشتر از امروز بوده بهدرستی اطلاق این واژه بر این سرزمین میتوان پی برد.
شهرستان مانه و سملقان به مرکزیت شهر آشخانه در شمال غربی استان خراسان شمالی واقع شده و از شمال و شرق به شهرستان بجنورد، از جنوب به شهرستان جاجرم، از غرب به استان گلستان محدود میشود.
تپه قلعـه خان
تپه قلعهٔ خان یکی از بزرگترین و مهمترین استقرارگاه های پیش از تاریخ در شهرستان مانه و سملقان است که سابقهٔ استقرار در آن به دورهٔ نوسنگی، حدود هشت هزار سال قبل، میرسد و زندگی در آن تا دورهٔ ساسانی ادامه داشته است. بعلاوه آثاری از استقرار در دورههای مختلف اسلامی نیز در این تپه کشف شده است. کاوشهای باستان شناسی در این تپه منجر به کشف بقایای یک قلعه بزرگ دورهٔ ساسانی و مقدار زیادی خمره سفالی و اشیاء باستانی دیگر شد که امروزه در موزهٔ باستان شناسی (عمارت مفخم) در مرکز استان نگهداری میشوند.
مجموعه اسپـاخو
مجموعه تاریخی اسپاخو در روستایی به همین نام و در 61 کیلومتری جنوب غرب شهر آشخانه، مرکز شهرستان مانه و سملقان قرار دارد. در مجموعهٔ تاریخی اسپاخو تاکنون 14 اثر و محوطه تاریخی شامل بنای اسپاخو، قلعه شهر سوخته، معدن تاریخی، ساختارهای آرامگاهی، قلعه ساسانی، محوطه اسپاخو، حمام، راه قدیمی، محوطه ساسانی، رشته قناتهای قدیمی، محوطه اسلامی و محوطه چشمه علی اصغر شناسایی شده است. مهمترین و شاخصترین اثر این مجموعه بنای سنگی اسپاخو است که بر سطح تپهای نسبتاً بلند در جنوب روستای امروزی اسپاخو قرار دارد. این بنا با جهت طولی شرقی- غربی از دو فضای متفاوت تشکیل شده است: فضای مربع شکل زیر گنبد که فضای اصلی است (تالار) و فضای مستطیل شکل ایوان. ابعاد کلی بنا 50/12×40/21 متر است و در مجموع میتوان ساختار بنا را به دو بخش گنبدخانه و ایوان تقسیم کرد. به طور کلی ویژگیهای برجسته معماری بنای اسپاخو ترکیبی از عناصر و سبکهای معماری بناهای دوران تاریخی ایران و بهویژه دوران ساسانی است. با توجه به قرار گرفتن این مجموعه تاریخی در نزدیکی جاده گرگان به بجنورد، مهمترین هدف در برنامههای پژوهشی این مجموعه تاریخی، کاوشهای باستان شناسی و تبدیل مجموعه به یک سایت موزه فضای باز جهت معرفی جاذبههای تاریخی استان و جذب گردشگر تاریخی است.
آرامگاه امامزاده قاسم بازارقارناس
آرامگاه امامزاده قاسم یکی از یادمانهای مذهبی-تاریخی دورهٔ قاجار در شهرستان مانه و سملقان است. ایوان ورودی در ضلع شرقی قرار دارد و سقف آن با قوس گهوارهای بزرگی پوشش داده شده که در طرفین آن دو گلدسته با ارتفاع 8 متر ساخته شده است.
آرامگاه امامـزاده دلاور
آرامگاه امامزاده دلاور یا محمد دیباج از بقاع متبرکه شهرستان مانه و سملقان است که به دلیل نوسازیهای مکرر تاریخ ساخت آن دقیقاً معلوم نیست. روایت شده که امامزاده دلاور یکی از نوادگان امام رضا (ع) بوده است.